Rada Kistnasamy ek Rajni Lallah
pu LALIT
Guvernman MSM-ML pe anonse ki zot pe al delavan avek proze privatizasyon CWA, me zot pa apel li “privatizasyon”. Zot ena enn nuvo mo pu enn zar privatizasyon: “affermage”. Alor afermaz fini deside. Prinsip enn “partner stratezik” fini deside. Desizyon date depi lane dernyer, se swit-a rekomandasyon Labank Mondyal. Sa kontra “affermage” pu vedir ki enn konpayni prive miltinasyonal pu ena kontra pu zesyon resurs dilo CWA pu prosenn 15 an. Konpayni la pu benefisye enn pursantaz lor reveni CWA, e sa som la pu indexe sak lane avek kudlavi. Sa kalite privatizasyon la so sel bi se pu guvernman pa sarye pwa politik ogmantasyon pri dilo.
Minis Itilite Piblik, Ivan Collendavelloo finn, dan enn steytmennt dan Parlman an Ziyet 2017, dir ki guvernman fini dakor avek rekomandasyon Labank Mondyal pu privatiz CWA. Li finn dir ki tu gro investisman se CWA ki pu fer, me akoz swadizan CWA pena expertiz pu zer lavant ek distribisyon dilo lerla guvernman pe al delavan avek sa proze privatizasyon la.
Dernye tantativ pu privatiz CWA ti an 1999 su rezim PT-PMXD, kot ti fini idantifye konpayni Lyonnaise des Eaux – Vivendi pu pran kontrol CWA. LALIT ti tir enn Revi zis pu analiz sa danze la, an 2000 e anfet nu ti amenn kanpayn elektoral 2000 lor la-mem. E alafin proze privatizasyon la pa finn abuti apre defet PT-PMXD dan eleksyon 2000. Alor, plan la finn kave pu enn tan.
Malgre so promes dan kanpayn elektoral 2014, apre 3 an opuvwar, aster guvernman MSM-ML pe vini avek proze privatizasyon CWA. Si Pravind Jugnauth dir pa pu ena ogmantasyon pri dilo, li pa dir ki apre so “affermage”, pu ena enn tandans otomatik ver ogmantasyon dilo.
Muvman sindikal pe mobilize kont proze Collendavelloo. Plizyer lorganizasyon sindikal ek ACIM finn zwenn pu konstitiye Platform anti-privatizasyon CWA. Sa platform la finn ekrir enn let pu fer apel pu ki guvernman pa al delavan. Dan let la, li finn sit buku lexanp kot kan privatiz servis dilo, li finn enn fayit ki finn amenn plis problem pu dimunn mizer ek travayer. Platform finn osi dir ki privatizasyon dilo finn ena move linpak lor lanvironnman, finn kontribiye pu ogmant vyolans kan dimunn pe lager pu dilo. Zot finn osi montre ki maladi finn ogmante par mank dilo.
Dan LALIT nu opoz tu proze guvernman MSM-ML pu privatizasyon CWA. Deza plis ki 50% resurs dilo pei posede par tablisman ek gro proprieter later su Water Rights. Apre 50 an lindepandans, Guvernman anplas repran dilo ki depi lepok kolonyal ankor su kontrol prive, pe fer lekontrer, pe privatiz seki reste.
Dilo ki reste, enn bon parti pe deza servi pu irigasyon kann tablisman, CWA pe distribiye pu itilizasyon domestik, komersyal ek indistriyel.
Nu pa dakor avek proze pu fer dilo ki reprezant enn nesesite de baz vinn enn marsandiz e ki komersyalize lor enn baz profi.
Bizin kontrol kolektif lor sistem dilo
Pu eleksyon 2014, nesesite pu gayn dilo 24 lor 24 ti enn gran pwin dan kanpayn Lalyans Lepep. Zot ti dir guvernman Ramgoolam pe fer depans piblik initil lor nuvo sistem ID kard ek lor proze metro leze olye renuvle infrastriktir dilo pu dimunn gayn dilo 24 lor 24. Tutswit apre eleksyon, Minis Soodhun ti degaze al Lend pu gete sipa kapav konverti led ki Lend ti pu done pu metro leze, fer li vinn pu amelyor sistem dilo. Apre sa, ep, Minis Collendavelloo e apre Guvernman Lepep an-antye, finn sanz koze. Pandan enn tan, zot ti pe servi pretext ki pu gayn dilo 24 lor 24, sanse bizin privatiz CWA.
Fayit privatizasyon sistem dilo lot pei
Guvernman Lepep byin anretar: kuma Revi LALIT finn deza pibliye, rapor Transnational Institute (TNI), enn seksyon dan inite Public Services International montre kimanyer 180 plas dan 35 pei kot ti’nn privatiz sistem dilo finn telman enn dezas ki finn bizin kareman re-nasyonalize. Lexperyans privatizasyon dan dernye 10 an montre klerman kimanyer miltinasyonal ki gayn kontra pa investi dan ni moderniz, ni renuvel infrastriktir. E lor la, zot gayn pu mont pri dilo, e zot suvan menas lanvironnman. Suvan zot koronpi. 40% konplint International Finance Corporation, ki form parti grup Labank Mondyal ti resevwar an 2013, ti lor fayit sistem dilo privatize.
An Novam 2000, LALIT ti tir enn edisyon nu Revi News & Views 40-paz antye kont privatizasyon dilo.
Ki vedir “affermage”?
Remarke ki dan kanpayn elektoral, Lalyans Lepep ti met lanfaz ki bizin met plis larzan piblik pu renuvle tiyo CWA e pu amelyor so infrastriktir. Aster li pe koz “zesyon” CWA ki bizin sanze, kumadir sa zestyon-la ki pu mirakilezman stok, filtre e distribiye dilo 24 lor 24! Zot pe osi rod fer krwar li pu anpes ki “vann” enn parti CWA (kuma finn fer ar Telecom) atraver opte pu enn kontra “affermage” kot pu donn miltinasyonal enn kontra manejmennt.
Ena enn dokiman ki explik ki kontra privatizasyon “affermage” vedir lor website Labank Mondyal (http://ppp.worldbank.org/public-private-partnership/agreements/leases-and-affermage-contracts). Sa dokiman-la donn enn lide ki privatizasyon CWA stil-affermage pu vedir.
Abone CWA pey konpayni prive fiyz
Papye dilo ki nu peye pu inklir enn nuvo fiyz ki pa al dan lakes CWA. Li pu al dan lakes konpayni prive la direk. Si CWA fer depans dan infrastriktir dilo, konpayni prive pu azut enn fiyz pu sa osi dan papye dilo. Li pran so fiz avan. Lerla, seki reste, si reste (depandan lor ki volim dilo li finn vande) li donn CWA pu depans lor infrastriktir.
Miltinasyonal vinn anplwayer
Anzeneral, se konpayni prive la ki anplway travayer direk, pa CWA. Kan ena kontra “afermaz”, swa travayer CWA gayn “transfer” pu travay ar konpayni prive la, swa li vinn anplwaye konpayni la. Konpayni la osi li kapav rekrit nuvo travayer e se li ki vinn zot anplwayer, pa CWA.
Tarif dilo pu miltinasyonal fer profi
Guvernman ek CWA pu bizin donn garanti miltinasyonal ki pa pu ena sanzman dan tarif ki diminye so profi.
Kontrol kolektif lor sistem dilo, kontrol kolektif lor later pei
Slogan CWA dir: “Dilo, li lavi. Fale pa gaspiy li.” Nu byin dakor. Dilo ki esansyel pu sirvi bizin res propriyete piblik. Sa inklir lamer, larivyer, lasurs, kanal, rezervwar ek dam. Me bizin al pli lwin ki sa: dimunn bizin kapav deside kolektivman lor ki kalite sistem piblik ki pli itil pu stok dilo, filtre li e distribiye li pu tu dimunn gayn akse 24 lor 24. Dimunn bizin osi deside kimanyer itiliz sa dilo la: sipa pu servi li pu aroz terin golf, pu pisinn prive uswa pu itilizasyon lakaz ek pu irigasyon.
Kan pe reziste privatizasyon dilo, pa kapav defann CWA kuma li ete; li neseser pu anmemtan nu amenn kanpayn politik pu ki lansamb dimunn gayn kontrol demokratik lor tu later agrikol, lamer, larivyer, lasurs, borol, osi byin ki sistem dilo potab.
27 Zin, 2018