Prof. (Dr) Arnaud Carpooran, OSK
Personal Chair, French and Creole Studies, UoM
Fer enn doktora, li zame enn zafer fasil ek ankor mwin banal. Si sa fraz-la sonn dan zorey kouma enn verite « La Palice », li ankor pli vre pou bann dimounn ki pa pe evolie profesionelman dan lemond iniversiter ouswa dan bann laboratwar resers, e ki pe deza exers enn metie dan enn domenn ki relativman lwin ek size dan lekel zot pe anvi satisfer zot kiryozite siantifik.
Pou boukou dimounn ki finn trouv zot dan sa kalite sitiasion la, enn doktora reprezant souvan zis enn rev, enn defi ki met zot anfas avek zotmem ek an konfrontasion avek bann dernie limit zot kapasite; enn lorizon ki zot souvan zis kapav kontanple delwin, san vremem mazine ki li kapav vinn enn realite. Se pourtan seki Anjani Murdan, profeser Franse dan segonder, finn realize avek sikse, e se ousi seki finn permet li transform so tez dan form enn liv, pou rann li aksesib ek gran piblik.
Nou ena gran plezir zordi, dan nou 164 em edision Anou Koz Parol, ki rant dan kad Zourne Internasional Lang Maternel 2025, fer enn gro-plan lor bann esanz ki nou finn ena avek Dr Anjani Murdan lor liv ki li finn fek pibliye apartir so tez, e ki apel: Le bhojpuri Mauricien : étude sociolinguistique du bhojpuri à Maurice : histoire, situation, survie.
***
Bann rezon ki kapav pous enn profeser Franse swazir pou ekrir enn tez doktora lor Bhojpuri
Dan esanz ki nou finn ena avek Dr Anjani Murdan lor bann rezon ki finn pous li, enn profeser Franse ek Angle, ki ena deza enn long karyer deryer li, fer enn doktora lor Bhojpuri, ala seki li finn dir nou: « De par mo profesion, mo enn profeser Franse, wi; me mo lang maternel li Bhojpuri; mo ena enn latasman avek sa lalang-la, ki finn touzour servi par mo bann anset ek par mo bann paran. Sirtou ki sa lang-la pe trouv li an difikilte zordizour. Enn tez, li enn travay refleksion ek resers ki permet analize ek trouv bann solision. Ala rezon kifer mo finn fer mo tez doktora lor Bhojpuri ».
Lorizinn mo “bhojpuri » ek bann diferan varyete bhojpuri ki ena atraver Lemond
Kan nou demann Dr Anjani Murdan bann linformasion lor lorizinn mo « bhojpuri », li dir nou ki dan lenor Lenn, dan distrik Bihar pli exakteman, ti ena enn rezion ki ti apel Bhojpur depi 12em siek. Lang ki ti pe servi laba, dimounn ti apel li « Bhojpuri » depi ki lerwa Raja Bhojas depi Malwa ti finn etablir limem laba. Plitar, lalang bhojpuri finn etann li lor bann lezot teritwar andeor Lenn, sirtou pandan peryod langazman ki ti ena dan lepok kolonial. Dan sa peryod-la, finn ena plizier milie imigran indien ti al travay dan anviron19 pei. Pli boukou ti al dan bann pei kouma Fiji, Surinam, Natal dan Sid-Afrik, Guyann angle, ek Trinite-Tobago, ek Moris. Zordizour, ena plizier varyete bhojpuri ki ankor koze dan Fiji, Surinam, Natal et Guyann angle, ek biensir, dan Moris.
Bann diferans ki ena ant sa bann diferan varyete-la
Pou Dr Murdan, tou sa bann varyete-la oriziner depi Bihar, « me avek letan, sakenn finn evolie dan so lanvironnman spesifik. Dan zot nouvo lanvironnman, ti ena bann lezot langaz. Seki vedir ki zot ti an kontak avek lezot varyete langaz; alor, zot finn pran bann mo depi sa bann lezot lang-la. Se koumsa ki zot vokabiler finn anrisi ek finn evolie diferaman ».
Bann rezon ki explike kifer Bhojpuri pena mem stati dan Moris ki lezot lang ki oriziner depi Lenn
Pou Dr Murdan, « li vre ki ena boukou lang indien ki finn instal zot Moris avek larive bann imigran. Parmi, ena : tamil, telegu, urdu, hindi, marathi, etc., me zot tou ti ena deza enn form ekri ek zot ti pe servi dan bann text relizie. Se sa ki fer ki zot ti valorize. Zot ti ena ousi enn liniver literer, e sa finn permet zot rant dan bann lekol ek vinn kouman enn matier ki zelev aprann. An konparezon, Bhojpuri finn plito devlope kouma enn lang oral, ki pena enn literatir ki akonpagn li. Tousala finn kontribie pou ki Bhojpuri zame gagn mem stati ki lezot lang indien dan Moris. Bann lezot lang-la, zot finn fonksionn kouma bann lang idantiter ek sa finn donn zot enn dimansion afektif ek finn kree enn santiman apartenans onivo sertin group. Alor zot finn plis valorize ki bhojpuri ».
“Diglossie Hindi-Bhojpuri” ek “Diglossie Kreol-Bhojpuri”
Dan so tez ek dan so liv, Dr Murdan finn fer mansion de formil inpe teknik : « Diglossie Hindi-Bhojpuri” ek « Diglossie Kreol-Bhojpuri ». Explikasion sinplifie ki li done pou sa de formil-la, seki dan Moris, ena, dan enn kote, « bann dimounn ki panse ki Hindi ena plis valer ki Bhojpuri, akoz li servi dan bann kontext formel, alor ki Bhojpuri servi sirtou dan bann kontext informel, e [dan lot kote], ena dimounn ki panse ousi ki Kreol ena plis valer ki Bhojpuri parski pli boukou dimounn servi li ».
Rezon kifer Dr Murdan finn swazir enn lapros sosiolingwistik pou etidie rol Bhojpuri dan Moris
Pou Dr Murdan, lapros sosiolingwistik ki li finn privilizie dan so tez pou etidie plas ek rol Bhojpuri dan Moris, se sel lapros ki permet etidie enn langaz dans so lanvironnman ek dan so relasion avek lezot langaz. Li permet konpran ek swiv bann tandans. « Sosiolingwistik permet kone kisann-la pe koz avek kisann-la, kan, kouma, ek dan ki kontext. Sa lapros-la permet konn evolision enn lang. Alor, li ti meyer mwayin pou konn sitiasion Bhojpuri dan Moris ».
Bann prinsipal karakteristik bhojpuri morisien
Dr Murdan konsider Bhojpuri morisien kouma enn « varyete rezional Bhojpuri Lenn ki finn kontinie evolie depi plis ki 100 banane ki li lor so nouvo teritwar; li finn anrisi limem avek bann nouvo mo ki ti ena dan so lanvironnman lingwistik. Par exanp, li finn pran boukou depi Kreol ek Franse ».
Kontribision Leta Morisien dan rekonesans ek promosion Bhojpuri
Dr Murdan rekonet ki depi plizier deseni, Leta morisien finn fer inpe travay lor plan rekonesans ek promosion Bhopuri dan Moris. Finn ena par exanp inklizion Bhojpuri dan formiler resansman an 1983 ek an 2012, Bhojpuri finn rant dan lekol primer. An 2013, finn ena kreasion enn senn bhojpuri lor MBC-TV. An 2016, se antan ki enn leritaz kiltirel imateryel ki Bhojpuri finn rekonet par UNESCO ek an 2021, finn koumans gagn enn biltin linformasion an Bhojpuri. Pou Dr Murdan, « san bann lotorite gouvernmantal, tousala pa ti pou posib, mem si res ankor boukou pou fer ».
Lavenir Bhojpuri dan Moris
Konsernan lavenir Bhojpuri dan Moris, ala seki Dr Murdan ena pou dir: « Ti ena enn lepok kot dimounn ti gagn onte pou koz Bhojpuri, me zordi, bann zenes konpran ki Bhojpuri li enn langaz kouma lezot langaz e ki pena pou gagn onte pou koz li. Zot ena ousi pli boukou linformasion lor langaz-la gras-a Internet; zot kone ki dan lemond, boukou langaz pe disparet akoz pa pe servi zot. Avek sa konesans-la, mo swete ki bann zenn pou kontign koz Bhojpuri avek zot grandimounn, e sa pou permet zot aprann li. Si bann zenes koz li, langaz-la pou sorti dan sa zonn danzere kot li ete la ».
Rezon kifer bizin sov bann langaz ansestral tradisionel
Dan so tez, Dr Anjani Murdan avans lide ki enn langaz natirel li enn prev kreativite bann imin. Pou li, tou bann langaz dan lemond ena zot valer parski zot diferan enn ek lot, « amwin ki zot bann varyete enn mem langaz;. zot son diferan, tou zot bann laspe diferan. Bizin prezerv sa biodiversite langaz la ki temwagn invantivite bann diferan lepep. Bann langaz evolie pandan detrwa siek parfwa, zot anmagazinn konesans enn sosiete, enn lepep. Tou sa konesans-la enn kou disparet kan langaz-la mor. Dan lemond, ena aktielman 7000 langaz apepre. Bann serser dir ki lamwatie ladan kapav disparet si zot kominote lingwistik aret koz zot. Sa pou enn veritab dram. Alor nou bizin sov nou bann lang ansestral. Zot reprezant bann rises ek bann trezor limanite ».
***
Ti bio-data
Anjani Murdan enn profeser Franse dan segonder. Li ena enn BA Humanities (Joint Hons) ek enn MA French depi Liniversite Moris. Li ena ousi enn PGCE depi MIE, ek li finn anrezistre li pou enn tez doktora dan Open University sou direksion Dr Issa Asgarally, kot li finn dekros so PhD an 2022. Andeor so lintere pou sosiolingwistik, ek pou Bhojpuri, li ousi enn pasione lekritir. Li finn ekrir bann text fiksion, kot sertin ladan finn pibliye dan « Collection Maurice » ek detanzantan, li ousi ekrir bann lartik dan lapres lokal.